Trzy znaki smaku – Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG)

Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG)

Jest to europejski znak przyznawany produktom regionalnym wyjątkowej jakości, o nazwie nawiązującej do miejsca w którym jest wytwarzany i podkreślającej ich związek z tym miejscem. Oznaczenie ChOG mówi nam także, że chociaż jeden z etapów powstawania produktu musi przebiegać na obszarze, do którego odnosi się jego nazwa.

O znak ChOG mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, inne wyroby piekarnicze, makarony, korek i bawełna).

Do tej pory oznaczeniem ChOG wyróżniono w Polsce 18 produktów.

Polskie produkty z oznaczeniem ChOG : andruty kaliskie, chleb prądnicki, fasola korczyńska, jabłka grójeckie, jabłka łąckie, jagnięcina podhalańska, kiełbasa lisiecka, kołocz śląski/kołacz śląski, miód drahimski, miód kurpiowski, miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich, obwarzanek krakowski, rogal świętomarciński, ser koryciński swojski, suska sechlońska, śliwka szydłowska, truskawka kaszubska/kaszëbskô malëna, wielkopolski ser smażony, cebularz lubelski.

Andruty kaliskie

Co to takiego? To cieniutkie wafle w kształcie krążków o średnicy 15-17 cm, chrupiące i o delikatnej słodyczy, apetycznie połyskujące i bardzo cienkie: ich grubość waha się od 0,8 do 1,5 mm. Ten przysmak wyrabia się w Kaliszu, według niezmienionej od wieków receptury, w skład której wchodzą tylko cztery składniki: woda, cukier, mąka pszenna i olej rzepakowy. Andruty wypieka się w andruciarkach zwanych żelazkami, rozgrzanych do 180-220°C. Jest to całkowicie ręczna i dość mozolna robota – jednorazowo w nowoczesnym żelazku można upiec zaledwie cztery krążki, więc trzeba się naprawdę napracować, żeby wyprodukować tysiąc andrutów.
Mistrzowie andruciarze mówią też, że liczba wypiekanych w ciągu dnia wafli różni się, w zależności od pogody: gdy na dworze jest większa wilgoć, ciasto wychodzi nieco rzadsze i andrutów robi się więcej. Także i to czyni andrut kaliski produktem żywym, niepowtarzalnym. Nie ulega wątpliwości, że andrut kaliski jest produktem bardzo silnie związanym z miejscem, w którym jest wytwarzany. Nie dziwi więc, że na jego opakowaniach, które producenci mają jednakowe, widnieje wizerunek trębacza – identyczny, jak w herbie miasta. Ewidencję i dystrybucję opakowań prowadzi  Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemi Kaliskiej. Andruty kaliskie zostały wpisane 22 kwietnia 2009 r. do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Mogą być one produkowane na terenie miasta Kalisza, w jego granicach administracyjnych.

andruty-kaliskie

Cebularz lubelski

Cebularz lubelski to smakowite pieczywo z cebulowym nadzieniem, wypiekane tradycyjnie w województwie lubelskim, jednak renomą przekraczające jego granice. Jest to okrągły placek o średnicy 5–25 cm i grubości około 1,5 cm, wyrabiany z lekkiego ciasta pszennego, zwanego środek cebularza, składa się z pokrojonej w grubą kostkę cebuli wymieszanej z makiem (cebulę miesza się z makiem parę godzin przed wypiekiem i dodaje do niej sól, aby puściła sok; właśnie po obecności maku łatwo poznać oryginalny cebularz) i olejem roślinnym – rzepakowym lub słonecznikowym.

Cebularz najsmaczniejszy jest zaraz po wyjęciu z pieca, ale przydatny do spożycia – przez 48 godzin od wypieku. Doskonale smakuje jako pieczywo podawane do zupy kminkowej. Pierwsze wzmianki o cebularzu lubelskim sięgają XIX w. Jako pierwsi zaczęli go wypiekać Żydzi zamieszkujący tereny lubelskiego Starego Miasta, później ci z Zamościa i Kazimierza – pierwowzorem były dla nich okrągłe chlebki tradycyjnie wyrabiane w krajach Bliskiego Wschodu. Z czasem receptura, ze względu na swoją prostotę i niskie koszty, rozpowszechniła się po całej Lubelszczyźnie.

cebularz-lubelski-53f7088ee5d45

 

 

Chleb prądnicki

Chleb prądnicki jest chlebem ciemnym, wytwarzanym na dojrzałym kwasie żytnim. Produkowany jest w dwóch kształtach – owalnym i okrągłym. Bochenki owalne można kupić w wadze 14 lub 4,5 kg i o wielkości odpowiednio 95 – 100 cm lub 60 – 65 cm. Chleb okrągły ma 4,5 kg i średnicę 45 – 50 cm. Chleb ma kolor ciemny i obsypany jest otrębami żytnimi. Wykonany jest z mąki żytniej i pszennej, gotowanych ziemniaków, otrąb żytnich i świeżych drożdzy.

Chleb ten zachowuje świeżość nawet do dwóch tygodni. Jego cechą szczególną jest dojrzewanie po upieczeniu – pełny smak osiąga dzień po ukończeniu wypieku. W lipcu 2010 chleb prądnicki został zgłoszony do kategorii Chronione Oznaczenie Geograficzne, będącej formą ochrony pochodzenia i jakości produktów Unii Europejskiej. W marcu 2011 Komisja Europejska wpisała chleb prądnicki do rejestru produktów o chronionym oznaczeniu geograficznym.

chleb-pradnicki

 

Fasola korczyńska
Fasola korczyńska – czyli Piękny Jaś Karłowy biczykowy (Phaseolus coccineus) – jest najpopularniejszą odmianą fasoli, uprawianą na Ponidziu, w okolicach Nowego Korczyna (tego samego, w którym król Władysław Jagiełło przyjął w 1409 roku posłów krzyżackich). Ziarna tej fasoli są wyjątkowo duże: w stu gramach jest maksymalnie 90 sztuk. Mają one kształt nerkowaty o bocznych spłaszczeniach i okrywa je bardzo cienka biała skórka. Między innymi dlatego są one wyjątkowo smakowite, delikatne i pozbawione goryczy. Nic więc dziwnego, że fasola korczyńska stała się rarytasem poszukiwanym nie tylko na rynku polskim, ale i za granicą, gdzie już dotarła jej sława. Dietetycy chwalą ją za wybitne walory zdrowotne: podwyższoną zawartość białka, soli mineralnych – szczególnie fosforu i wapnia – oraz witamin z grupy B.
W dniu 13 lipca 2010 r. nazwa „fasola korczyńska” została wpisana do rejestru Chronionych Oznaczeń Geograficznych . Odtąd nazwą taką mogą być opatrzone tylko suche nasiona fasoli wielokwiatowej miejscowych populacji biczykowych, nazywanych „Jasiem Karłowym” pochodzące z upraw na obszarze gmin Nowy Korczyn, Wiślica, Solec Zdrój i Pacanów w powiecie buskim oraz gminy Opatowiec w powiecie kazimierskim (województwo świętokrzyskie).
fasola-korczynska
Jabłka grójeckie

Termin „jabłka grójeckie” odnosi się do 27 odmian (i ich pochodnych) wywodzących się z tzw. regionu grójeckiego. Jednak pod tą nazwą mogą być sprzedawane wyłącznie jabłka klasy extra i klasy I oraz owoce spełniające minimalne wymagania dotyczące wybarwienia, wielkości i jędrności miąższu – przy czym wartość tych parametrów dla każdej odmiany ustalona jest osobno. Wszystkie jabłka grójeckie charakteryzuje specyficzna kwasowość, średnio wyższa o 5% niż u jabłek tej samej odmiany, pochodzących z innych regionów. Inna wyróżniająca cecha tych owoców, to bardzo mocny rumieniec, wynikający z wyższej – również średnio o 5% – zawartości barwników pod skórką (głównie antocyjanów i karotenoidów).

Swoje zalety jabłka grójeckie zawdzięczają warunkom klimatycznym oraz glebowym terenów, z których pochodzą. Obszary te wchodzą bowiem w skład Niziny Środkowomazowieckiej oraz Niziny Południowomazowieckiej, gdzie panuje szczególny mikroklimat, odznaczający się niskimi temperaturami w nocy, w okresie poprzedzającym zbiór owoców. Nie pozostaje on, oczywiście, bez wpływu na szczególny, wyrazisty smak jabłek. Także gleby bielicowe i pseudobielicowe charakterystyczne dla okolic Grójca, idealnie sprawdzają się właśnie w uprawie jabłoni.

5 października 2011 r. jabłka grójeckie zostały wpisane do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Ochroną objęto 27 odmian i ich pochodne, w tym m. in. Gala, Gloster, Idared, Lobo, Ligol, uprawianych na ściśle wyznaczonym obszarze. W województwie mazowieckim jest to 21 gmin, w łódzkim 5 gmin. Gminy o największej koncentracji upraw to: Błędów, Belsk Duży, Grójec, Warka (do 70% upraw). Producenci jabłek zobowiązani są do przestrzegania zasad Integrowanej Produkcji (IP) lub specyfikacji GLOBALGAP czyli systemu bezpieczeństwa żywności w rolnictwie, od przygotowania stanowiska do pakowania i etykietowania.

jablka-grojeckie

 

Jabłka łąckie

Określenie „jabłka łąckie” jest zarezerwowane dla grupy określonych odmian z terenu Kotliny Łąckiej. Owoce te charakteryzują się dość wysoką kwasowością, tzw. „górską zieloną nutką”, wyjątkową soczystością i aromatem, a także wysoką jędrnością miąższu oraz rumieńcem większym i wyraźniejszym niż jabłka danego gatunku pochodzące z innych miejsc. W dodatku, jak mawiają sadownicy, „nie rdzewieją” – czyli obrane nie brązowieją.

Swój wyjątkowo wyrazisty smak i zapach oraz piękne wybarwienie jabłka łąckie zawdzięczają mikroklimatowi Kotliny Łąckiej (tj. dużym wahaniom temperatury między dniem i nocą), glebie, która pozwala na dobre ukorzenienie drzew oraz ukształtowaniu terenu – nachylenie około 15 stopni sprzyja odprowadzaniu nadmiaru wody i wpływa na korzystne rozłożenie rocznych temperatur. Nic więc dziwnego, że sadownictwo w Kotlinie Łąckiej ma wielowiekową tradycję.

Nazwa „jabłka łąckie” została wpisana do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne 5 listopada 2010 r. Od tego momentu mogą być nią opatrzone wyłącznie jabłka odmian Idared, Jonagold, Szampion, Ligol, Golden Delicious, Gala, Boskoop, Red Boskoop, Elise, Early Geneve, Topaz, Lobo, Rubin, Gloster i Jonagored należące do klasy extra lub I o określonej kwasowości i jędrności, wyprodukowane na obszarze gmin: Łącko, Podegrodzie i Stary Sącz w powiecie nowosądeckim oraz gminy Łukowica w powiecie limanowskim, w województwie małopolskim. W tej chwili marką „jabłko łąckie” może się posługiwać szesnastu producentów, wśród nich Sadowniczy Zakład Doświadczalny Instytutu Ogrodnictwa z Brzeznej i piętnastu rolników indywidualnych z gmin Łącko, Podegrodzie i Łukowica, ta ostatnia w powiecie limanowskim.

jablka-lackie

 

Jagnięcina podhalańska

Nazwa „jagnięcina podhalańska” może być używana tylko w stosunku do mięsa i podrobów jagniąt ras: polska owca górska, polska owca górska odmiany barwnej lub cakiel podhalański, których wiek nie przekroczył 60 dni. Są to tzw. tuszki mleczne, gdyż w tym wieku jagnięta żywione są wyłącznie mlekiem matki. Jagnięcina podhalańska charakteryzuje się jasnoróżową barwą, ma miękką i sprężystą strukturę, w smaku jest delikatna i soczysta, a zapachem przypomina dziczyznę (w szczególności sarninę); tuszki cechuje też niskie otłuszczenie.

O wyjątkowości jagnięciny podhalańskiej stanowią trzy czynniki: wykorzystane rasy owiec mają pierwotny genotyp i są doskonale przystosowane do wysokogórskiego klimatu Podhala. Zwierzęta są bardzo młode, a więc ich mięso jest szczególnie delikatne. Są one karmione mlekiem matki, które z kolei swoją wysoką jakość zawdzięcza tradycyjnemu wypasowi i wyjątkowej roślinności, w tym wonnym ziołom, porastającym pastwiska. Jagnięcina podhalańska jest bardzo soczysta. Wynika to z jej „marmurkowatości”, czyli zawartości tłuszczu śródmięśniowego. Podczas pieczenia lub gotowania jego drobinki rozpuszczają się, ale pozostają wewnątrz mięśnia, nadając mu soczystość. Na smak mięsa mają także wpływ specyficzne rośliny, głównie wonne zioła występujących na terenach wypasu owiec.

Od 11 października 2012 r. jagnięcina podhalańska wpisana jest do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne, co w jej przypadku oznacza, że tym certyfikatem może być opatrzone tylko mięso jagniąt urodzonych i chowanych w powiecie nowotarskim i tatrzańskim (na całym obszarze) oraz na obszarze określonych gmin w powiatach cieszyńskim (gmina Istebna), żywieckim (gminy: Milówka, Węgierska Górka, Rajcza, Ujsoły, Jeleśnia, Koszarawa), suskim (gminy: Zawoja, Bystra Sidzina), limanowskim (gminy: Niedźwiedź i cześć gminy Kamienica, gmina Mszana Dolna – sołectwa: Olszówka, Raba Niżna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz) i nowosądeckim ( gminy: Piwniczna, Muszyna i Krynica.). Również pasze, którymi karmione są owce muszą pochodzić z tych terenów. Jedynym wyjątkiem są pasze treściwe, które są uzupełnieniem diety owiec w czasie zimy.

jagniecina-podhalanska

 

Kiełbasa lisiecka

Kiełbasa lisiecka to wyrób pochodzący z dwóch podkrakowskich wsi: Liszki i Czernichów. Od pierwszej z dwóch miejscowości wędlina zaczerpnęła swą nazwę. Po czym poznać lisiecką, na pierwszy rzut oka? Jest z pewnością w przekroju szersza, niż przeciętna kiełbasa, ma od 4,5 cm do 5,5 cm (średnio powyżej 5 cm). Jej skórka jest ciemna i lekko lśniąca, jak to jest w wypadku większości produktów wędzonych. Prócz tego cechuje ją duża chudość mięsa – w przekroju widać duże kawałki wieprzowej szynki, otoczone oczkami farszu.

Jak powstaje kiełbasa lisiecka? Produkcja przebiega dziewięcioetapowo. Mięso na lisiecką wykrawane jest z szynki pomiędzy 48 a 120 godziną po uboju – na smak kiełbasy ma bowiem wpływ czas, jaki wieprzowina „odleży” przed rozpoczęciem produkcji. Mięso klasy I krojone jest ręcznie w kostkę o boku 3-5 cm, pozostałe partie pozostawione są w całości, tak jak zostały wykrojone. Następnie przyszła kiełbasa jest peklowana na sucho, przez 2-4 dni. Po tym etapie mięso klasy I odkłada się na bok, natomiast to klasy II i III zostaje dwukrotnie rozdrobnione. Kolejny etap pracy polega na mieszaniu wszystkich składników, w tym przypraw i wreszcie dochodzimy do wypełniania osłonek mięsnym farszem. Kiełbasie pozwala się przez parę godzin odpocząć, osadzić się dobrze w osłonce, nim przeniesie się jej wianki do wędzarni i przystąpi do wędzenia i pieczenia. Odbywa się ono w cieple i dymie uzyskanych ze spalania drzew liściastych – olchy lub buku, bądź z drzew owocowych. Aromatyczny dym ostatecznie „doprawia” tę wyjątkową wędlinę. Potem kiełbasa jest studzona w temperaturze nie przekraczającej 12°C.

Od 13 października 2010 r. kiełbasa lisiecka wpisana jest do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym może być opatrzona jedynie kiełbasa wyprodukowana według tradycyjnej, skodyfikowanej receptury w granicach gmin Czernichów i Liszki w powiecie krakowskim województwa małopolskiego.

kielbasa-lisiecka

Miód drahimski

Pod jedną nazwą miód drahimski sprzedawanych jest pięć odmian miodów pszczelich nektarowych, pochodzących z Pojezierza Drawskiego.  Jest to miód gryczany, rzepakowy, wrzosowy, lipowy oraz wielokwiatowy – wszystkie produkowane są przez pszczoły miodne podgatunków Apis mellifera carnica oraz Apis mellifera mellifera oraz krzyżówki pomiędzy nimi.

Dla odbiorców miodu drahimskiego niezwykle ważny jest również fakt, iż na terenie pozyskiwania pyłku praktycznie nie ma zanieczyszczenia środowiska: obszar ten położony jest między innymi na terenie Drawskiego Parku Krajobrazowego. Nie ma tam ciężkiego przemysłu, a występujące ekosystemy w bardzo niewielkim stopniu zostały przekształcone przez człowieka. Czyste są także jeziora i rzeki, tworzące rozbudowaną sieć wodną regionu. Także i inne warunki naturalne sprzyjają produkcji miodu: długi okres wegetacji i stosunkowo łagodny klimat działają dobroczynnie na aktywność pszczół.

Od 16 czerwca 2011 r. miód drahimski jest wpisany do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Nazwa może być stosowana dla miodów zebranych na terenie gmin: Czaplinek, Wierzchowo, Barwice, Borne Sulinowo oraz Nadleśnictwa Borne Sulinowo położonych na Pojezierzu Drawskim. Wszystkie etapy produkcji miodu muszą odbywać się w ściśle określonym obszarze, począwszy od stacjonowania pasiek, aż do ostatecznego pakowania miodu. Wszyscy pszczelarze oraz podmioty które zajmują się skupowaniem miodu i dalszym konfekcjonowaniem pod chronioną nazwą muszą wykorzystywać jednakową etykietę, którą rozprowadza Stowarzyszenie Producentów Miodu Drahimskiego.

miod-drahimski

 

Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich

Miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich ma piękną barwę bursztynowo-herbacianą o jaśniejszych i ciemniejszych odcieniach, która zmienia się w miarę tego, jak się on krystalizuje. Przed krystalizacją bywa bursztynowy, a nawet czerwonobursztynowy, natomiast po niej nabiera głębi i staje się żółtopomarańczowy do brunatnego.

Właśnie po tym niezwykłym kolorze można na pierwszy rzut oka odróżnić miód wrzosowy od innych. Druga jego cecha to gęsta galaretowata konsystencja w formie żelu, która z czasem przechodzi w średniej wielkości ziarenka. Cały proces krystalizacji nazywa się tiksotropia i jest charakterystyczny właśnie dla miodu wrzosowego.

Wśród innych miodów, ten wrzosowy wyróżnia się stosunkowo słabą słodyczą – jego smak jest ostry, wręcz gorzkawy, jednak kiedy go powąchać, w nozdrza wręcz bucha intensywny, wrzosowy zapach. Żaden inny miód tak nie pachnie! Wszystko dlatego, że miód ten zawiera nie mniej niż 50% pyłku wrzosowego (w stosunku do pozostałych pyłków; taką normę dla niego przyjęto i jest ona wyższa o 5% od przyjętej dla innych miodów). Jednak „nie mniej”, może również oznaczać „więcej” i zdarza się, że zawartość pyłku wrzosowego w miodzie z Borów Dolnośląskich dochodzi do 80%!

31 maja 2008 r. miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich został wpisany do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Zgodnie ze specyfikacją produktu, nazwą tą mogą być opatrzone wyłącznie miody wyprodukowane na ściśle wyznaczonym obszarze województwa dolnośląskiego leżącym pomiędzy Zgorzelcem, Chojnowem a Żarkami Wielkimi, do których produkcji wykorzystano pszczoły ras: zachodnio-/środkowoeuropejskiej, kraińskiej (krainka) i kaukaskiej oraz krzyżówek tych ras, a zbiór nektaru musi być przeprowadzony w okresie kwitnienia wrzosu (sierpień i wrzesień).

miod-wrzosowy-z-borow-dolnoslaskich (1)

Znak ChOG posiadają także produkty:

Obwarzanek krakowski

Rogal świętomarciński

Ser koryciński swojski

Śliwka szydłowska

Suska sechlońska

Truskawka kaszubska/ kaszëbskô malëna

Wielkopolski ser smażony

Kołocz śląski/ kołacz śląski

Miód kurpiowski

 

 

 

Julita Strzałkowska

Gotowanie jest dla mnie podążaniem za smakiem, jego odkrywaniem i utrwalaniem. Często gotuję intuicyjnie, zmieniam przepisy, dodaję inne składniki. Uwielbiam gotować dla rodziny i przyjaciół, kiedy widzę ich najedzonych i zadowolonych czuję, że dostaję skrzydeł.

Logowanie

yNie masz konta? zarejestruj się

 

Hasło zostanie przesłane na podany adres e-mail po zakończeniu rejestracji

Klikając poniższy przycisk, potwierdzasz zapoznanie się i zgodę z regulaminem, polityką prywatności, zgodą na przetwarzanie danych osobowych, zgodą na otrzymywanie korespondencji drogą elektroniczną oraz politykę plików "cookies".

Zaloguj się lub zarejestruj za pośrednictwem serwisów społecznościowych

Klikając powyższy przycisk, potwierdzasz zapoznanie się i zgodę z regulaminem, polityką prywatności, zgodą na przetwarzanie danych osobowych, zgodą na otrzymywanie korespondencji drogą elektroniczną oraz politykę plików "cookies".

×

Sałaty, makarony, dania główne, słodkości.
Twoje ulubione potrawy, informacje o składnikach, inspiracje i artykuły wprost na Twoj e-mail:

×

Znajdź przepis

Sałaty, makarony, dania główne, słodkości.
Na Wrzącej Kuchni znajdziesz wiele sprawdzonych i oryginalnych przepisów. Skorzystaj z wyszukiwarki aby znaleźć cos dla siebie.

×